พระพุทธศาสนานิกายเซน ไม่ต้องอาศัยตัวหนังสือหรือปริยัติธรรมใดๆ ไม่อยู่ในกรอบแห่งคำพูดใดๆ แต่ชี้ตรงไปยังจุดของจิตใจ และสอนคนให้มองย้อนเข้าไปในธรรมชาติของเขาเอง เพื่อเข้าถึงพุทธภาวะ ลัทธิความเชื่อเดิมคือศาสนาชินโตอันเป็นศาสนาดั้งเดิม จึงก่อให้เกิดเป็นพระพุทธศาสนาเซนแบบญี่ปุ่นขึ้น พระพุทธศาสนานิกายเซน คือสมาธิภาวนา หรือที่เรียกกันว่า     “ซาเซน” จากคนรุ่นหนึ่งสู่คนอีกรุ่นหนึ่ง และเชื่อกันว่าประสบการณ์ของการตรัสรู้นี้ ได้รับการถ่ายทอดลงมาตามลำดับโดยไม่ขาดสาย รากฐานความคิดและความเชื่อ ที่นำไปสู่การปฏิบัติเพื่อการแสวงหาจิตเดิมแท้ หรือจิตหนึ่ง ในปรัชญาเซน เมื่อจิตปราศจากกิเลสตัณหาแล้วจึงจะเป็นจิตที่ปราศจากทุกข์ ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการดำเนินชีวิต ได้แทรกซึมนิกายเซนให้เข้าไปอยู่ในวิถีการดำเนินชีวิตของชาวญี่ปุ่นโดยทั่วไป จนเกิดเป็นวัฒนธรรมอื่นๆ ขึ้นอีกมากมาย เช่น การจัดสวน การจัดดอกไม้ การยิงธนู การต่อสู้ (ซามูไร) แท้ที่จริงกระบวนการทั้งหมดนี้ เพื่อให้ชีวิตคนๆ หนึ่ง ได้มีสติสัมผัสกับปัจจุบันขณะเท่านั้นเอง