การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ ๑) ศึกษาแนวคิดเรื่องการสร้างจิตสำนึก ๒) ศึกษาการรักษาประเพณีทางพระพุทธศาสนา และ ๓) ศึกษาการสร้างจิตสำนึกในการรักษาประเพณีทางพระพุทธศาสนาสำหรับเยาวชน  ทำการวิจัยเชิงเชิงเอกสาร  ศึกษาข้อมูลปฐมภูมิที่ปรากฏในพระไตรปิฎกภาษาไทยและข้อมูลจากทุติยภูมิจากอรรถกถา ตำราและสื่ออีเทคทรอนิคส์ ข้อมูลภาคสนามจากการคำสัมภาษณ์ประชากรตัวอย่างจำนวน 20 คน และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา

             ผลการวิจัยพบว่า

จิตสำนึกเป็นสิ่งที่ปลูกฝังขึ้นได้ให้อยู่ในจิตใจจากแหล่งคือ ครอบครัว โรงเรียน วัดและวัฒนธรรมประเพณีทางพระพุทธศาสนาในหลายลักษณะ โดยถ่ายทอดจากบุคคลหนึ่งมาสู่อีกบุคคลหนึ่ง จากรุ่นหนึ่ง มาสู่อีกรุ่นหนึ่ง เพื่อให้สามารถประพฤติได้ถูกต้องเหมาะสม ประกอบกับนำหลักธรรมที่สื่ออยู่ในประเพณีนั้น ๆ เช่น ความกตัญญู การประพฤติสุจริต การความละอาย การมีความเกรงกลัวต่อบาป สังคหวัตถุธรรม เป็นต้น ธรรมนี้จะเข้ามาส่งเสริมกระบวนการสร้างจิตสำนึกที่ดีก่อเกิดให้จิตสำนึกที่ดีมีคุณธรรมจริยธรรมขึ้นสำหรับเยาวชนมากขึ้นต่อไป

    ประเพณีพระพุทธศาสนาที่ใช้เป็นเครื่องมือสร้างจิตสำนึก ได้แก่ วันมาฆบูชา ที่แสดงถึงวันแสดงโอวาทปาฏิมโมกข์ของพระพุทธเจ้า วิสาขาบูชา ที่แสดงถึงกำเนิดของพระพุทธศาสนาโดย ๓ เหตุการณ์ คือ ประสูติ ตรัสรู้ และปรินิพพานเกิดขึ้นในวันเดียวกัน อัฏฐมีบูชา ที่แสดงน้อมรำลึกถึงการถวายพระเพลิงพุทธสรีระ อาสาฬหบูชา ที่แสดงถึงวันให้แสงสว่างแห่งธรรมแก่ชาวโลก วันเขาพรรษา ที่แสดงถึงวันถวายฝ้าอาบน้ำฝนแด่พระสงฆ์และถวายประทีปธรรม วันเทโวโรหนะ ที่แสดงการกลับจากการแสดงธรรมแก่พระมารดาบนสวรรค์ เทศน์มหาชาติ ที่แสดงถึงชาดกแห่งการบำเพ็ญทานบารมีเพื่อเป็นพุทธเจ้าของพระโพธิสัตว์ ประเพณีสงกรานต์ ที่แสดงถึงจริยธรรมต่อพระพุทธศาสนา พระพุทธเจ้า พระสงฆ์ พ่อแม่ หรือญาติพี่น้อง กิจกรรมวันนี้ มีการสรงน้ำพระสงฆ์ การก่อเจดีย์ทราย การปล่อยพันธุ์ปลา ในฐานะที่รัฐบาลถือเป็นวันประมงแห่งชาติ ประเพณีลอยกระทง ที่แสดงถึงความเลื่อมใสศรัทธาต่อบูชารอยพุทธบาทริมฝั่งแม่น้ำนัมทา อินเดีย มีกระบวนการสร้างจิตสำนึกคือ ให้ความรู้ จัดกิจกรรม ตั้งกติกา มีหน่วยงานประสานงานในลักษณะเครือข่าย

    โดยแท้จริงแล้ว การการสร้างจิตสำนึกโดยการประยุกต์ประเพณีทางศาสนาด้วยการอบรมให้ความรู้ถึงคุณค่าประเพณีทางพุทธศาสนา จัดกิจกรรมแก่เยาวชนในฐานะนักเรียนในการส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรม หรือ การแสดงออกทางกายที่ดีที่ถูกต้อง เช่น ฝึกหัดกราบ ฝึกไหว้ที่ถูกต้อง  ทำบุญตักบาตรในวันพระปกติ วันตักบาตรเทโว การเข้าร่วมกิจกรรมสำคัญทางพระพุทธศาสนารวมถึงวันสงกรานต์ ลอยกระทง

Download