สารนิพนธ์เรื่องนี้ มีวัตถุประสงค์ ๒ ประการ คือ ๑) เพื่อศึกษา ความหมาย ความสำคัญของพระคาถาธรรมบท ๒) เพื่อศึกษาวิเคราะห์พระคาถาธรรมบท เฉพาะกรณีคาถา อภิตฺถเรถ กลฺยาเณฯ โดยการศึกษาทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง คือ พระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา รวมทั้งคัมภีร์อื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เสนออาจารย์ที่ปรึกษา ปรับปรุงแก้ไข ตามข้อเสนอแนะ เรียบเรียงบรรยายเชิงพรรณนา

             ผลการวิจัย พบว่า ธมฺมปท อฏฺกถา และ คนฺถารมฺภ คือ ธมฺมปท และ อฏฺกถา ทำสมาสและสนธิเป็น ธมฺมปทฏฺกถา หมายถึง คัมภีร์อรรถกถาที่อธิบายหมวดธรรมหลายอย่างตามฐานะ เช่น โพธิปักขิยธรรม ๓๗ ประการ หรือ ธรรมอย่างใดอย่างหนึ่งในธรรม ๔ อย่าง คือ อนภิชฌา อัพยาบาท สัมมาสติ และสัมมาสมาธิ หรือคัมภีร์อธิบายกลุ่มธรรมได้แก่ ฌาน วิปัสสนา มรรค ผล และนิพพาน คัมภีร์ธัมมปทัฏฐกถา มีลักษณะการแสดงเนื้อหาเรื่องเล่าประกอบซึ่งเรียกว่า นิทาน ปรารภถึงเหตุที่พระบรมศาสดาจะตรัสพระคาถานั้นๆ ในเบื้องต้น มีการนำเสนอเรื่องราวประกอบบุคคล สถานที่ เหตุการณ์ ในพุทธกาลและชาดกเป็นอดีตนิทานประกอบ บางเรื่องสั้นบางเรื่องยาว ท้ายเรื่องจะสรุปว่า พระบรมศาสดาอาศัยเหตุนั้นๆ จึงได้ตรัสพระธรรมเทศนาด้วยพระคาถานั้นๆ คาถาเดียวบ้าง หลายคาถาบ้าง จบลงด้วยการอธิบายขยายความของบทที่ผู้รจนาต้องการอธิบายเพิ่มข้อธรรมในคาถานั้นๆ ให้กระจ่างด้วยมติของผู้รจนา การศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีของคณะสงฆ์ไทย มักเรียกว่า “แก้อรรถ”

Download