บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์เรื่อง “วิเคราะห์บทบาทการเผยแผ่พระพุทธศาสนาของครูบาอภิชัยขาวปี” มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ ๑) เพื่อศึกษาประวัติและอุดมการณ์ของครูบาอภิชัยขาวปี ๒) เพื่อศึกษาบทบาทและผลงานครูบาอภิชัยขาวปีที่มีต่อสังคมล้านนา และ ๓) เพื่อวิเคราะห์บทบาทการเผยแผ่พระพุทธศาสนาของครูบาอภิชัยขาวปี

ผลการวิจัยพบว่า ครูบาอภิชัยขาวปีถือกำเนิดที่บ้านแม่เทย อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน เมื่ออายุ ๑๖ ปี ได้เข้ารับการบรรพชาเป็นสามเณรโดยมีครูบาศรีวิชัยเป็นพระอุปัชฌาย์ ครั้นอายุ ๒๒ ปี จึงได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุในพระพุทธศาสนา จากนั้นท่านได้จาริกไปเพื่อสร้างศาสนสถานและสาธารณประโยชน์จำนวนมาก ตัวตนความเป็นทวิลักษณ์ของครูบาอภิชัยขาวปี คือ ลักษณะการเป็นนักอนุรักษ์นิยมยึดหลักปฏิบัติพุทธจารีตดั้งเดิม และลักษณะการเป็นนักเผยแผ่ กอปรกับได้รับการสืบทอดวัตรปฏิบัติมาจากครูบาศรีวิชัย จึงทำให้ชนชาติพันธุ์ในล้านนามีความศรัทธาในตัวท่าน การเคลื่อนไหวทางสังคมของครูบาอภิชัยขาวปีได้นำมาสู่เหตุการณ์ถูกจับลาสิกขา ถึง ๓ ครั้งด้วยภาวะจำยอม ครั้งสุดท้ายจึงตัดสินใจครองผ้าขาวตลอดชีวิตและยึดการปฏิบัติตามหลักพระธรรมวินัยเพื่อแสดงถึงสถานภาพของนักบวชและทำการเผยแผ่พระพุทธศาสนา นับว่าท่านมีความมุ่งมั่นในอุดมการณ์เป็นอย่างยิ่ง

บทบาทและผลงานของครูบาอภิชัยขาวปีที่มีต่อสังคมล้านนา ด้านการปกครอง พบว่า ครูบาอภิชัยขาวปีได้ยึดเอาหลักธรรมาธิปไตยเพื่อสร้างอำนาจทางธรรมและสอดรับการเป็นตนบุญในการปกครองโดยผ่านความเชื่อ ด้านศาสนศึกษา พบว่า มีการบันทึกและการเขียนหนังสือเชิงประวัติศาสตร์และหลักคำสอนทางพระพุทธศาสนา ด้านศึกษาสงเคราะห์ พบว่า มีการสนับสนุนและสร้างสถานศึกษา ด้านสาธารณูปการ พบว่า ได้มีการเคลื่อนไหวช่วยเหลือสังคมในการสร้างสาธารณประโยชน์ทั้งในส่วนภาครัฐและประชาชน  และ ด้านสาธารณสงเคราะห์ พบว่า มีการดำเนินกิจกรรมเพื่อช่วยเหลือเกื้อกูลและมีการช่วยเหลือเกื้อกูลประชาชนทั่วไป

สำหรับบทบาทการเผยแผ่พระพุทธศาสนาของครูบาอภิชัยขาวปี ได้รับอิทธิพลแนวคิดการเผยแผ่พระพุทธศาสนา ซึ่งสามารถจำแนกออกเป็น ๓ แนวคิด คือ ๑) แนวคิดจากครูบาศรีวิชัย ๒) แนวคิดการครองผ้าขาว และ ๓) แนวคิดต๋นบุญพระโพธิสัตว์ (มหายาน) โดยมีหลักการทางพระพุทธศาสนา ๒ หลักการใหญ่ที่มีความสอดคล้องกับการเผยแผ่คือ หลักปาฏิหาริย์ ๓ และหลักประโยชน์ ๓ อย่างไรก็ตาม รูปแบบการเผยแผ่ที่เป็นลักษณะเฉพาะตนของครูบาอภิชัยขาวปีนั้นมี ๓ ลักษณะคือ การจาริก การเขียนหนังสือบันทึกคัมภีร์ และการสร้างศาสนสถานสาธารณประโยชน์ ทั้งนี้พบว่าวิธีการสำคัญสร้างความศรัทธาในพระพุทธศาสนาคือ ๑) ผ่านการเทศน์สั่งสอน ๒) ผ่านการสร้างศาสนสถานและสาธารณประโยชน์ วิธีการดังกล่าวได้เชื่อมโยงเครือข่ายทางสังคมและสร้างพื้นที่ทางศาสนาขยายเป็นวงกว้างในแถบล้านนา โดยการยึดหลักศีลธรรมเป็นพื้นฐานแห่งการดำเนินชีวิตตั้งแต่ระดับบุคคล ครอบครัว สังคมและวัฒนธรรมประเพณี  สะท้อนถึงคุณค่าและผลสัมฤทธิ์ที่เกิดขึ้นด้วยการเผยแผ่พระพุทธศาสนาของครูบาอภิชัยขาวปี

ดาวน์โหลด