บทคัดย่อ

วิทยานิพนธ์เรื่อง “อุบายวิธีบรรเทาถีนมิทธนิวรณ์ตามหลักพระพุทธศาสนา” มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ (๑) เพื่อศึกษาถีนมิทธนิวรณ์ที่ปรากฏในคัมภีร์พระพุทธศาสนา (๒) เพื่อศึกษาอุบายวิธีบรรเทาถีนมิทธนิวรณ์ที่ปรากฎในคัมภีร์พระพุทธศาสนา และ (๓) เพื่อเสนอแนวทางวิธีบรรเทาถีนมิทธนิวรณ์ในชีวิตประจำวัน

ผลการศึกษาวิจัยพบว่า :

ถีนมิทธะหมายถึงเครื่องกั้นจิตไม่ให้บรรลุคุณความดี ได้แก่ ความง่วงเหงาหาวนอน ท้อแท้ ท้อถอย ซึมเซา เป็นหนึ่งในนิวรณ์ ๕ ข้อ จัดอยู่ในกิเลสตระกูลโมหะ ถีนมิทธะนั้น เป็นเจตสิก หรือเรียกว่า เป็นอกุศลจิต ๒ ดวง คือ ถีนเจตสิก และมิทธเจตสิก ที่จะต้องเกิดขึ้นพร้อมกันเสมอ และถ้าเกิดขึ้นแล้ว ย่อมกั้นจิตไว้ ไล่กุศลธรรมออกไปไม่ให้เกิด ไม่ให้มี ถ้ามีอยู่แล้วก็เสื่อมไป รวบรวมเอาอกุศลให้มีมากขึ้น

วิธีการบรรเทาถีนมิทธนิวรณ์ ในคัมภีร์พระพุทธศาสนามีหลายวิธี คือ วิธีการบรรเทาด้วยการอุบายแก้ง่วง ๘ ประการ ว่าโดยย่อ ได้แก่ สัญญา พิจารณา สาธยาย ยอนหู ยืนลูบหน้า คำนึงแสงสว่าง อธิฏฐานจงกรม ลงนอน วิธีการบรรเทาด้วยความเพียร ๘ ประการ เพื่อขจัดความเป็นคนมักอ้าง วิธีการบรรเทาด้วยธรรมสำหรับละถีนมิทธนิวรณ์ ๖ ประการ เช่น การรู้จักประมาณในการบริโภคอาหาร เป็นต้นและวิธีการบรรเทาด้วยโยนิโสมนสิการ คือการกระทำไว้ในใจโดยอุบายอันแยบคาย ได้แก่ การเอาสติเข้าไปกำหนดสิ่งที่ทำอยู่ให้สำเร็จ ทุกวิธีสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้ และเลือกปฏิบัติได้ตามความเหมาะสมกับจริตของตน เพื่อให้เป็นหนทางที่จะบรรเทา ระงับถีนมิทธนิวรณ์ให้ได้ผลมากที่สุด

ดาวน์โหลด