วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ เป็นการศึกษาข้อมูลจากเอกสาร(Documentary research) จากงานศึกษาวิจัย หลักทฤษฎีและการสัมภาษณ์ผู้เกี่ยวข้องโดยมีวัตถุประสงค์ดังนี้   ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา  ประวัติความเป็นมาและความสำคัญของพระธาตุแช่แห้ง  ศึกษาความเชื่อประเพณีและพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับพระธาตุแช่แห้ง ศึกษาวิเคราะห์คติความเชื่อของประชาชนต่อพระธาตุแช่แห้ง  สรุปผลและเสนอแนะ

ผลของการศึกษาพบว่า พระธาตุแช่แห้ง จังหวัดน่าน เป็นโบราณสถานทางพระพุทธศาสนาที่มีอิทธิพลต่อความเชื่อด้านจิตใจและวิถีชีวิตของประชาชนทั่วไป เนื่องจากเป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุเปรียบเสมือนเป็นองค์แทนพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เป็นที่ศักดิ์สิทธิ์และมีประวัติศาสตร์ควบคู่มากับการสร้างเมืองน่าน เป็นสถาปัตยกรรมเก่าแก่  เป็นแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญ เป็นที่แสดงออกถึงความเชื่อต่อพระธาตุแช่แห้งด้วยการจัดงานประเพณีและพิธีกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวกับพระธาตุแช่แห้งโดยเฉพาะงาน “หกเป็ง” เป็นงานประเพณีที่จัดขึ้นเพื่อนมัสการพระธาตุแช่แห้งทุกปีแต่ละพิธีกรรมมีองค์ประกอบ ขั้นตอนและการดำเนินการตรงตามคติความเชื่อของประชาชน 

คติความเชื่อของประชาชนต่อพระธาตุแช่แห้งเป็นความเชื่อแบบประสมประสานกันระหว่างความเชื่อทางพุทธศาสนาและความเชื่อดั้งเดิมหรือทางไสยศาสตร์ซึ่งเกิดขึ้นแล้วสืบทอดผ่านมาหลายชั่วอายุ ปัจจุบันยังคงมีอิทธิพลต่อความเชื่อของประชาชนอย่างมั่นคง

ผลสรุปที่ได้รับจากการศึกษาวิจัยได้พบประเด็นที่น่าสนใจ ด้านความเชื่อศรัทธาของประชาชนต่อพระธาตุแช่แห้งแล้วแสดงออกมาเป็นรูปธรรมด้วยการจัดงานประเพณีนมัสการพระธาตุแช่แห้ง เป็นคติความเชื่อที่เชื่อมโยงกันหลายมิติคือ  มิติความเชื่อทางพระพุทธศาสนาซึ่งเน้นสอนหลักธรรมด้านการฝึกจิตให้เข้มแข็งต่อการทำความดี ละความชั่ว ทำใจให้ผ่องใส โดยปฏิบัติตามหลัก ศีล ๕ อริยสัจ ๔  มิติความเชื่อทางไสยศาสตร์ที่เน้นอำนาจลึกลับของธรรมชาติ เทพ ผี วิญญาณ  มิติทางด้านการประยุกต์ความเชื่อและพิธีกรรมให้เหมาะสมกับสภาพการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของสังคมในปัจจุบัน

ความเชื่อของประชาชนต่อพระธาตุแช่แห้งจะยังคงมีอิทธิพลต่อจิตใจและวิถีชีวิตของประชาชนต่อไป แม้ความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์จะเจริญมากเพียงใดก็ตามแต่ความเชื่อนี้ยังฝังลึกในจิตใจและให้ประโยชน์ต่อประชาชนอยู่  ผู้วิจัยมีข้อเสนอแนะว่าผู้เกี่ยวข้องน่าจะได้เปิดโอกาสให้เยาวชน ชุมชน  สถาบันการศึกษาได้มีการศึกษาความเชื่อและประเพณีงานนมัสการพระธาตุแช่แห้งแบบกลุ่มเครือข่ายศึกษาเชิงพฤติกรรมให้กว้างขวางเป็นระบบและต่อเนื่องเพื่อประโยชน์ทั้งมวลของประชาชนจังหวัดน่านและสาธุชนทั่วไป 

ดาวน์โหลด