งานวิจัยนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาประวัติของพระมหาโมคคัลลานะ คุณสมบัติเฉพาะตัว บทบาทและวิธีการของท่านในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา ตลอดถึงความสัมพันธ์ระหว่างท่านกับบุคคลต่าง ๆ ซึ่งผู้วิจัยได้แบ่งการศึกษาออกเป็น ๕ บท ในแต่ละบทมีรายละเอียดที่จะศึกษาดังนี้ บทที่ ๑ ว่าด้วยความเป็นมาและวัตถุประสงค์ของการวิจัย บทที่ ๒ ว่าด้วยประวัติและคุณสมบัติเฉพาะตัวของพระมหาโมคคัลลานะ บทที่ ๓ ว่าด้วยบทบาทและวิธีการของพระมหาโมคคัลลานะในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา บทที่ ๔ ว่าด้วยความสัมพันธ์ระหว่างพระมหาโมคคัลลานะกับบุคคลต่าง ๆ บทที่ ๕ ว่าด้วยสรุปผลการวิจัยและข้อเสนอแนะ ตอนแรก จะศึกษาประวัติและความเป็นมาของพระมหาโมคคัลลานะ ตั้งแต่ชาติกาลจนถึงปรินิพพาน พร้อมทั้งคุณสมบัติเฉพาะตัวของท่าน เช่น การมีฤทธิ์ เป็นต้น ตอนที่สอง จะศึกษาบทบาทและวิธีการของพระมหาโมคคัลลานะในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาตลอดถึงความสัมพันธ์ระหว่างท่านกับบุคคลต่าง ๆ ซึ่งผู้วิจัยจะได้สรุปสารัตถะสำคัญออกเป็น ๓ ด้าน คือ ๑. ด้านการเผยแผ่พระพุทธศาสนา พระมหาโมคคัลลานะได้เผยแผ่พระพุทธศาสนาในลักษณะการให้คำแนะนำ เป็นที่ปรึกษา การสนทนา การตอบปัญหาข้อข้องใจ การแสดงฤทธิ์โดยรับสนองพุทธบัญชาให้ไปปราบผู้เป็นมิจฉาทิฏฐิ การเป็นสมณทูตในเทวโลกและยมโลก แล้วนำเรื่องราวเหล่านั้นมาบอกแก่ชาวโลก และการแสดงธรรมแก่พุทธบริษัทและบุคคลทั่วไปด้วยวิธีการต่าง ๆ เช่น การบรรยาย การอธิบายขยายความ การเปรียบเทียบ การตอบคำถาม ๒. ด้านความสัมพันธ์กับบุคคลต่าง ๆ พระมหาโมคคัลลานะมีความใกล้ชิดกับพระพุทธเจ้าโดยได้รับตำแหน่งเป็นพระอัครสาวกเบื้องซ้ายและตำแหน่งเอตทัคคะในด้านมีฤทธิ์มาก และท่านยังเป็นผู้ให้คำปรึกษา ให้ความอนุเคราะห์ รวมทั้งเป็นผู้ประสานความสามัคคีในภิกษุสงฆ์ ภิกษุณีสงฆ์และสังคมทั่วไป นอกจากนี้ท่านยังได้เป็นสมณทูตผู้คอยเชื่อมประสานความสัมพันธ์โลกทั้ง ๓ คือ มนุษยโลก เทวโลก และยมโลก ๓. ด้านการรักษาพระธรรมวินัย พระมหาโมคคัลลานะได้รักษาพระธรรมวินัยไว้ทั้งในส่วนของคันถธุระและวิปัสสนาธุระ และหลังจากบรรลุโลกุตตรธรรมแล้วท่านได้อบรมสั่งสอนศิษย์ทั้งหลายให้ประพฤติปฏิบัติตามธรรมอันสมควรแก่ธรรมจนกระทั่งบรรลุยถาภูตญาณทัสสนะ คือ รู้ยิ่งเห็นจริงในธรรมที่ควรรู้ควรเห็นตามความเป็นจริง ดังนั้น พระมหาโมคคัลลานะ จึงเป็นพระเถระที่เป็นแบบอย่างอันเป็นบรรทัดฐานเป็นมาตรฐานแห่งภิกษุทั้งหลาย เป็นพระสาวกที่พุทธบริษัททั้งหลายควรจะประพฤติปฏิบัติตามแบบอย่างของท่าน และนำปฏิบทาข้อวัตรปฏิบัติของท่านมาเป็นเนติแบบอย่างแห่งการประกอบศาสนกิจ การดำเนินชีวิต และการเผยแผ่พระพุทธศาสนาให้เจริญรุ่งเรืองแผ่ไพศาลยิ่ง ๆ ขึ้นไป.
254005.pdf